آموزش گام به گام نگارش پایان نامه
پایان نامه در واقع پایانی ست برای یک دوره تحصیلی. آخرین کاری که به عنوان یک دانشجو باید انجام شود تا فارغ التحصیل شوید اجرای یک پایان نامه است. چرا پایان نامه اهمیت دارد؟ چون ممکن است اولین و یا آخرین کار تحقیقاتی شما باشد و در طی انجام آن است که شما با روش تحقیق بیشتر آشنا می شوید.
اما مثل هرکار دیگری، سوال اولی که به ذهن فرد می رسد این است که چگونه پایان نامه را شروع کنم؟ سوالی که برای خیلی ها بسیار استرس زاست و تا حد امکان آن را به تعویق می اندازند. اما بالاخره این کار را باید انجام داد، به اصطلاح “قورباغه‌تو قورت بده!”. اما پاسخ این است که مثل هرکار دیگری ابتدا باید در مورد آن اطلاعات کافی داشته باشید و توانمندی هایی کسب کنید سپس کار را شروع کنید. برای اینکه بیشتر در مورد نوشتن پایان نامه بدانید، با ما همراه باشید.
پایان نامه یک کار پژوهشی ست یا آموزشی؟
اینجا لازم است تاکید کنیم که پایان نامه یک کار تحقیقاتی است، چه در مقطع دکترای حرفه ای، چه در مقطع ارشد یا دکترای تخصصی (بالینی و علوم پایه)، از طرف دیگر یک کار آموزشی هم هست یعنی در کوریکولوم اموزشی علوم پزشکی، پایان نامه به عنوان واحد آموزشی آورده شده و نمره ای به آن تعلق می گیرد.
هرچند نمره پایان نامه در معدل کل دانشجو محاسبه نمی شود اما باید به حد قابل قبولی رسیده باشد تا قابل ارائه باشد. در مقاطع ارشد و دکترای تخصصی، استخراج مقاله از پایان نامه و پذیرش آن در مجلات علمی قابل قبول برای انجام دفاع از پایان نامه ضروری بوده و بدون آن دانشجو فارغ التحصیل نخواهد شد.
بنابراین شما به عنوان یک دانشجو برای نوشتن و اجرای پایان نامه نیاز به دانستن روش تحقیق و پیش نیازهایی مانند آن دارید. اما نقطه آغاز کجاست؟ در این مطلب باهم مراحل مختلفی را که برای شروع پایان نامه لازم است مرور می کنیم. هرچه بیشتر در این مورد بدانید بهتر از عهده آن برآمده و استرس کمتری خواهید داشت.
مراحل اساسی در نوشتن پایان نامه
مرحله اول: انتخاب موضوع پایان نامه
به جرات می توان گفت این مرحله بسیار اساسی و از سخت ترین قسمتها است. در این اقیانوس اطلاعاتی که ما در آن زندگی می کنیم، پیدا کردن موضوع مناسب برای پایان نامه کار سختی است اما برای اینکه به این سوال که چگونه پایان نامه را شروع کنم؟ پاسخ بدهیم باید در قدم اول به چند سوال در ذهن خود پاسخ دهید:
- به چه حوزه ای در علوم زیست پزشکی علاقه دارید؟
- چقدر در مورد حوزه مورد علاقه خود اطلاعات دارید؟ چقدر در مورد آن مطالعه کرده اید؟
- آیا در آن حیطه موضوعاتی وجود دارد که خلاقانه تر و با نوآوری بیشتری باشد و کمتر روی آن کار شده باشد؟
- آیا از نظر اجرایی می توانید موضوع موردنظر را در محیطی که هستید اجرا کنید؟ آیا امکانات و تسهیلات موردنیاز در دسترس شما هست؟
فرض کنید حالا در مرحله ای هستید که حوزه موردنظر خود را پیدا کرده اید، درمورد آن مطالعه کرده اید، و می دانید که در دانشگاهتان امکانات لازم برای کار در آن حوزه وجود دارد، حالا چکار باید بکنید؟ اینجا نوبت محدود کردن موضوع است یعنی باید یک موضوع شفاف و دقیق را از بین موضوعات آن حیطه انتخاب کنید. اما چطور این کار را انجام دهیم؟ چند راه خوب وجود دارد:
اولین توصیه این است که با متخصصین و اساتید صاحب نظر در آن فیلد مشورت کنید. این افراد بهترین کسانی هستند که هم می توانند در مورد ایده پژوهشی شما نظر بدهند و هم در مورد نحوه اجرا و یا قابلیت اجرای آن کمک کنند.
به غیر از آن شما باید در پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف در مورد موضوع موردنظر خود سرچ کنید و مطالعات مشابه قبلی را بخوانید.
مراحلی که در انتخاب موضوع پایان نامه به شما کمک می کند:
شناسایی منابع هسته
نخستین قدم در انتخاب موضوع پایان نامه، شناسایی منابع هسته (کتاب، مجله و هر منبعی که بیشترین استنادها را به خود اختصاص می دهد) است. این منابع معمولا بیشترین تاثیر را در رشته مورد نظر شما دارند. برای یافتن این منابع نیز باید به مطالعات زیادی بپردازید، معمولا در فصل آخر پایان نامه ها بخشی به نام “پیشنهادهایی برای پژوهش های بیشتر” وجود دارد که می توانید آنها را مطالعه کنید و منابعی که در پایان نامه های مرتبط با رشته شما ذکر شده است را بررسی کنید.
جستجو در اینترنت
اینترنت کارها را آسان کرده است، تقریبا درباره هر موضوعی میتوانید در اینترنت جستجو کنید و نتایج بی نهایتی بدست بیاورید. همچنین برای آگاهی از موضوعات روز رشته شما نیز جستجو در اینترنت یک راهکار مفید است.
شرکت در همایش ها و کنفرانس ها
بسیار مهم است که بدانید در ارتباط با رشته شما چه همایش ها و گردهمایی هایی برقرار است. شناسایی و بررسی فهرست کنفرانس ها و همایش های روز در رابطه با رشته شما و موضوعاتی که در این کنفرانس ها مورد بحث قرار می گیرند نیز میتوانند به انتخاب موضوع پایان نامه شما کمک کنند.
دنبال کردن اخبار روز
این را در نظر داشته باشید، بهترین موضوعات معمولا آن هایی هستند که بتوانند مشکلی از مشکلات موجود را برطرف کنند یا به پیکره علمی این رشته چیزی اضافه کنند. بنابراین مهم است که همیشه موضوعات و اخبار حرفه و رشته خود را دنبال کنید تا با موضوعات جذاب روز در رابطه با آن آشنا شوید. انتخاب موضوع پایان نامه با کمک موضوعات روز می تواند تا حدود زیادی تکراری نبودن موضوع پایان نامه را نیز تضمین کند.
جستجو در پایگاه های مربوط به پژوهشهای جاری
انتخاب موضوع پایان نامه را به مطالعه پایان نامه ها و مطالعات کشور محدود نکنید، برای انتخاب یک موضوع خوب برای پایان نامه باید پا را فراتر قرار دهید و به شناسایی و بررسی پایگاه ها و فهرست پایان نامه های انجام شده در مراکز اطلاعات ملی یا وب سایت های دانشگاه های معتبر در خارج از کشور بپردازید. منابع استفاده شده در این تحقیقات و پایان نامه ها نیز می توانند ذهن شما را در انتخاب موضوع پایان نامه باز کنند.
علاقه مند بودن و تسلط به موضوع انتخاب شده
باید به موضوعی که انتخاب می کنید تسلط داشته باشید، علاقه مند بودن به موضوع نیز یکی از شرایط مهم انتخاب موضوع پایان نامه است. توانایی های خود از جمله قدرت تجزیه و تحلیل، توانایی تحلیل آماری و توانایی برقراری ارتباط با جامعه ی مورد تحقیق را در نظر بگیرید.
پژوهش پذیر بودن
پایان نامه باید کاربردی باشد و بتواند به یک نیاز مهم پاسخ دهد. همچنین امکان استفاده از نتایج آن در کوتاه مدت یا میان مدت وجود داشته باشد. همچنین باید بتوان پژوهش های بیشتری درباره موضوع انتخاب شده انجام داد.
هدفمند بودن
از انتخاب این موضوع برای پایان نامه چه هدفی دارید و به چه نتیجه ای میخواهید برسید؟ بی هدف بودن هنگام انتخاب موضوع پایان نامه موجب می شود پس از انجام پایان نامه از نتیجه ی بدست آمده راضی نباشیم.
فراهم بودن اطلاعات مورد نیاز پایان نامه
شاید به این فکر کنید که چطور ممکن است برای موضوعی اطلاعات وجود نداشته باشد. اما گاهی ممکن است اطلاعات مورد نیاز برای پایان نامه جنبه کاملا شخصی و محرمانه داشته باشند که نتوان آنها را از طریق جستجو در اینترنت یا مواردی که گفته شد بدست آورد.
در نظر گرفتن عامل زمان
موضوعی که برای پایان نامه انتخاب می کنید باید طوری باشد که تحقیق درباره آن تا زمان مشخص شده برای ارائه پایان نامه امکان پذیر باشد.
نگذشتن از کنار موضوعات ساده
فکر نکنید موضوعات ساده بی اهمیت هستند گاهی در میان همین مسائل که از نظر شما پیش پا افتاده هستند می توانید موضوعات مهمی بیابید.
استفاده از تجربیات شخصی
از تجربه هایی که داشتید استفاده کنید و آنها را ارزشمند بدانید. یک اتفاق ساده در زندگی شما می تواند موضوع یک بررسی علمی باشد. پس به دنیای پیرامونتان دقت بیشتری داشته باشید.
وفاداری به تحقیقات پیشین
موضوعی که انتخاب می کنید میتواند ادامه یک تحقیق در گذشته باشد. بنابراین با نگاهی جدید و از زاویه ای دیگر به موضوعات قبلی بنگرید. شاید در دل این موضوعات بتوانید موضوعات جدیدتری بیابید.
تصمیم گیری نهایی در انتخاب موضوع
شما تمام مراحل و نکاتی که پیشتر گفته شد را رعایت کردید و حالا نوبت تصمیم گیری نهایی است. در طی مراحل قبل بهتر است هربار موضوعی مناسب برای پایان نامه به ذهنتان رسید را یادداشت کنید. بنابراین در نهایت یک فهرست از موضوعات مختلف با توجه به معیارها و موارد گفته شده خواهید داشت.
این فهرست را با دقت بیشتری بررسی کرده و سبک سنگین کنید. معمولا در این مرحله به موضوعاتی برخورد می کنید که امتیاز کافی را از نظر شما برای یک موضوع خوب بودن نمیگیرند. بنابراین آنها را حذف کنید. موضوعات حذف شده معمولا آنهایی هستند که از نظر شما تحقیق و رسیدن به نتیجه مطلوب در رابطه با آنها دشوار است.
در نهایت باید برای شما دو یا سه موضوع باقی بماند. این موضوعات را از لحاظ وجود منابع اطلاعاتی بررسی کنید، حتما در این مرحله با استاد راهنمای خود مشورت کنید تا شما را در رابطه با انتخاب بهترین موضوع راهنمایی کند.
در نهایت می توانید به روش های زیر موضوع پایان نامه را جهت اطمینان از تکراری نبودن بررسی کنید :
- جستجو در اصلی‌ترین منبع پایان نامه‌های فارسی یعنی وب‌سایت ایرانداک
- مراجعه به شبکه سیمرغ (نوسا)
- جستجو در سیستم یکپارچه کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی (سیکا)
- جستجو در طرح‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی
مرحله دوم: نوشتن پروپوزال تحقیقاتی
برای نوشتن پروپوزال تحقیقاتی شما نیاز به اطلاعاتی دارید که از مطالعات دیگران به دست آورده اید و نیز به اطلاعاتی که از مشورت با اساتید و متخصصین جمع آوری کرده اید. هر پروپوزال تحقیقاتی در واقع یک نوع درخواست اصولی از دانشگاه یا موسسه ای است که قرار است کار شما را تایید کند و بودجه آن را تامین نماید.
مرحله سوم: گرفتن موافقت گروه و دانشکده
در این مرحله طرحی که نوشته اید تا به عنوان پایان نامه اجرا کنید، به گروه موردنظر (بالینی یا علوم پایه) تحویل داده و منتظر داوری متخصصین می مانید. در این مرحله داوران احتمالا نظراتی برای بهتر شدن کار به شما خواهند داد که باید آنها را اصلاح کنید و به کامنتهای داوری پاسخ دهید. سپس گروه پروپوزال اصلاح شده شما را برای قسمت پژوهشی دانشکده تان که کارهای مربوط به تصویب پروپوزال های پایان نامه ها را به عهده دارد ارسال می کند.
در این مرحله هم یکبار دیگر داوری صورت می گیرد و نظرات داوران برای شما ارسال می شود. اما باید پیگیر باشید و از زمان تشکیل جلسه در دانشکده اطلاع داشته باشید. بعد از این داوری های متعدد، می توانید طرح خود را در سامانه ثبت طرح های تحقیقاتی دانشگاهتان که زیر نظر معاونت پژوهشی دانشگاه است وارد کنید تا بتوانید بودجه طرح را تامین کنید و از همه مهمتر کد اخلاق بگیرید.
مرحله چهارم: تصویب پایان نامه و گرفتن کد اخلاق
به این مرحله که می رسید دیگر همه کارهایی که باید انجام می دادید انجام داده اید و حالا طرحی که نوشته اید برای داوران و شورای پژوهشی و متخصصین دیگر ارسال می شود تا نظرات خود را مطرح کنند و سپس آن نظرات برای شما فرستاده می شود تا جواب منطقی و علمی خود را به اصلاحات درخواستی مطرح کنید.
اگر این مرحله به سلامتی طی شود و داوران اصلاحات شما را قبول کنند، طرح شما به کمیته اخلاق دانشگاهتان ارسال می شود تا از نظر کدهای اخلاقی در پژوهش های زیست پزشکی مورد بررسی قرار بگیرند. این مرحله هم داوری سفت و سختی دارد به خصوص در مورد آزمودنی های انسانی. بعد از گذراندن این مرحله دیگر طرح پایان نامه شما تصویب شده وبه شما اجازه داده می شود که کار خود را آغاز نمایید.
مرحله پنجم: اجرای کار
حالا میرسیم به اینکه از نظر اجرایی چگونه پایان نامه را شروع کنم؟ این مرحله دیگر به خود شما بستگی دارد که چقدر دقیق و درست کار را انجام دهید. اینجا براساس روش کاری که در طرح اولیه خود نوشته اید و مورد تصویب قرار گرفته است، کار اجرایی طرح را آغاز کرده و با توجه به زمان و هزینه و امکاناتی که در اختیارتان است مدت زمانی طول می کشد تا این مرحله به اتمام برسد.
مرحله ششم: تجزیه و تحلیل داده ها
در این مرحله باید داده هایی که جمع آوری شده را وارد نرم افزار آماری مربوطه کرده، کدگذاری نمایید و سپس با کمک مشاور آماری ارتباط بین متغیرها را آنالیز نمایید. سپس نتایج را به صورت جدول و نمودار یا به صورت متنی درآورده و ارائه می کنید. این مرحله اهمیتش در این است که تمام زحمات شما در طول جمع اوری داده ها در این فصل نمایش داده می شود بنابراین باید دقت زیادی به خرج دهید.
مرحله هفتم: نوشتن فصل های مختلف پایان نامه و دفاع نهایی
اما در آخرین مرحله باید تمام مراحل قبلی را جمع بندی کنید و به عنوان آخرین مرحله دانشجویی خود از آنچه انجام شده وبه پایان رسیده در حضور داوران تخصصی دفاع کنید. این مرحله مثل رد شدن از آتش است زیرا زحماتی را که در طول این مدت متحمل شده اید حالا باید مورد قبول داوران قرار بگیرد. بعد از اینکه در جلسه دفاع از ایده خود و نتایج به دست آمده دفاع قابل قبولی داشتید، داوران هریک جداگانه به شما نمره ای داده و سپس این نمرات باهم جمع می شوندو به عنوان نمره نهایی شما اعلام خواهند شد.
در اینجا یک نکته وجود دارد و آن این است که اگر تاقبل از جلسه دفاع توانسته باشید مقاله منتج از پایان نامه خود را در ژورنالی معتبر به چاپ برسانید، نمره بالاتری برایتان در نظر گرفته می شود. این مساله در دانشگاههای مختلف با هم متفاوت است، اما دانشجویان دوره دکترای تخصصی (PhD) معمولا بدون چاپ مقاله اجازه دفاع از پایان نامه خود را ندارند.
در بسیاری از دانشگاهها در همان جلسه دفاع، مراسم سوگند نیز برگزار شده و دانشجو رسما فارغ التحصیل می گردد. مراحل نوشتن پایان نامه دشوار نیستند به شرطی که در تمام مراحلی که ذکر شدند، به اندازه کافی وقت برای توانمندسازی خودتان صرف کرده باشید.
نوشتن پایان نامه را از کجا شروع کنیم؟
بخش اول: انتخاب موضوع
به آنچه علاقه‌مند هستید فکر کنید.
احتمالاً زمان زیادی را صرف این پروژه خواهید کرد، به همین خاطر ضروری است که موضوعی را انتخاب کنید که واقعاً به آن علاقه‌مند هستند، یعنی موضوعی که پس از مدت کوتاهی باعث دل‌زدگی و کسالت شما نگردد.
سعی کنید به سوژه‌ی موردنظرتان بیاندیشید. شاید این سوژه، یک مؤلف، نظریه، بازه‌ی زمانیِ خاص و غیره باشد. به این فکر کنید که ادامه‌ی تحقیق در خصوص موضوع موردنظرتان را چگونه انجام خواهید داد.
اگر با فکر کردن راجع به علاقمندی‌های آکادمیک خودتان مشکل دارید، شاید لازم باشد مروری اجمالی بر دروس خود داشته باشد و ببنید آیا موضوع خاصی وجود دارد که به بررسی آن تمایل داشته باشید یا خیر.
پرسش پایان نامه‌ی خود را انتخاب کنید.
به‌دقت به بررسی پرسش‌هایی برای نگارش پایان نامه خود بپردازید که کار پژوهشیِ مهمی را بطلبند تا به‌واسطه‌ی کار پژوهشی‌تان، به پرسش‌های اعضای جامعه‌ی آموزشی و مخاطبان و مراجعان آنها پاسخ داده شود. در پایان نامه‌ی خود، لازم است با اعتقاد راسخ و شفافیت و به‌صورت مکتوب پاسخ دهید و آن‌را تقدیم کنید تا بتوانید تحصیلات خود را به پایان رسانید.
اطمینان حاصل کنید که پرسش پژوهشی شما و پاسخ‌هایتان به آن پرسش، محتوایی اصیل را به تحقیق‌های موجود بیافزاید. یک پرسش سنجیده، همچنین باعث خواهد شد که تحقیق متمرکز، سازمان‌یافته و جالب باقی بماند.
تحقیق خود را انجام دهید.
جهت پاسخ‌گویی به پرسش اصلی پایان نامه‌تان، لازم است تحقیق خود را انجام دهید. متون مختلف و مربوطه را بخوانید، آزمایش‌های مربوطه را انجام دهید، آنچه لازم است در راستای پاسخ به پرسش پژوهشی‌تان انجام دهید، به انجام رسانید. با این کار خواهید فهمید که آیا پروژه‌ی انتخاب شده توسط شما ارزش ادامه دادن را دارد یا خیر؛ و درخواهید یافت که آیا مشکلاتی ذاتی در مسیر انجام پژوهشتان وجود دارد که باید برطرف گردند یا خیر. این امر همچنین به شما کمک خواهد کرد، اطلاعاتی را که برای پیشروی به مرحله‌ی بعد لازم دارید، گردآوری نمایید.
اعضای گروه خود را انتخاب کنید.
برای نگارش پایان نامه ، یک گروه پایان نامه معمولاً از دو استاد تشکیل می‌شود: استاد راهنما و استاد مشاور. لازم است اعضایی برای گروهتان انتخاب کنید که بتوانید به‌خوبی با آنها همراهی کنید. سعی کنید افرادی باشند که زمان کافی برای تخصیص دادن به پروژه‌ی شما داشته باشند، کسانی که تخصصشان با پروژه شما هم‌خوانی داشته باشد.
هیچ‌چیز ناامیدکننده‌تر از این نیست که استاد راهنمای پروژه‌ی شما، آن‌قدر سرش شلوغ باشد و کمبود وقت داشته باشد که نتواند با شما جلسه بگذارد.
بخش دوم: انتخاب منابع تحقیق برای نگارش پایان نامه
ژورنال‌های پژوهشیِ مربوطه را بررسی نمایید.
ژورنال‌های پژوهشی و تحقیقات فعلی را که با پایان نامه شما مرتبط هستند، بررسی کنید. بررسی نشریات پژوهشی باید جامع و کامل صورت گیرد تا اطمینان حاصل شود که تز شما، حائز اهمیت است و حشو و زائد نیست.
لازم است ایده‌ی نگارش پایان نامه شما، اورجینال و مرتبط باشد. جهت اطمینان از این موضوع، باید از بافت و زمینه‌ی تحقیق خود، آنچه سایر افراد راجع به سوژه‌تان گفته‌اند، و نظرات کلی راجع به موضوعتان، مطلع باشید. از مطالب و نشریات پژوهشیِ مربوطه، اطلاعات زمینه‌ایِ مرتبط با موضوعتان و اظهارات افراد در مورد سوژه‌تان را یادداشت نمایید.
منابع اولیه خودتان را انتخاب نمایید.
منابع اولیه، منابعی هستند که توسط فردی نگاشته شده‌اند که خالق ایده، داستان، نظریه، آزمایش و غیره بوده است. آنها مبانی واقعی و مهمی هستند و درصورتی‌که مشغول نوشتن یک تز تحلیلی باشید، در تز خود از آنها استفاده می‌کنید.
منابع ثانویه خود را انتخاب نمایید.
منابع ثانویه، منابعی هستند که راجع و پیرامونِ منابع اولیه نگاشته شده‌اند. لازم است که این منابع در تز شما گنجانده شوند، چراکه باید نشان دهید که درک عمیقی از محیط موضوع موردنظرتان دارید و آنچه را دانشمندان برجسته در خصوص سوژه‌ی پژوهشتان گفته‌اند، درک کرده‌اید.
رفرنس‌های خود را مدیریت کنید.
بسته به رشته‌تان، شاید قسمت اعظم تحقیقتان را در فصل اول نگارش پایان نامه قرار دهید، یا ممکن است منابع را در سراسر پایان نامه‌تان و در لابه‌لای آن بگنجانید. به هر روش که عمل کنید، احتمالاً لازم است رفرنس‌های مختلف را در پایان نامه بگنجانید. لازم است رفرنس‌های خودتان را همان‌طور که می‌نویسید، در خلال نوشتن وارد کنید، به‌جای اینکه سعی کنید آنها را پس از پایان نگارش پایان نامه‌تان به آن اضافه کنید.
- از روش رفرنس دهی ارجاع درون-متنی که مناسب رشته‌تان است استفاده کنید. رایج‌ترین آنها عبارتند از MLA ، APA و شیکاگو.
- نام هر پژوهش مرتبطی را که در خلال متنتان استفاده کرده‌اید، در متن پایان نامه یا به‌صورت پانویس ذکر کنید.
- از نرم‌افزارهای مدیریت رفرنس نویسی نظیر اِندنوت، مندِلی یا زوتِرو استفاده کنید. این نرم‌افزارها به شما امکان می‌دهند که رفرنس‌ها را درون برنامه‌ی واژه‌پردازتان وارد و جابجا نمایید و به‌طور خودکار کارهای پژوهشیِ ارجاع شده یا صفحه‌ی رفرنس را برایتان تکمیل می‌کند.
بخش سوم: برنامه‌ریزیِ رئوس مطالب
ضوابط مربوط به رشته یا دانشکده‌تان را بشناسید.
ضوابط و قالب‌های نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زبان انگلیسی، با ضوابط پایان نامه کارشناسی ارشدِ رشته شیمی متفاوت است. دو نوع نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد وجود دارد:
- کیفی: این نوع تز مستلزم تکمیل پروژه‌ای است که اکتشافی، تحلیلی یا خلاقانه است. دانشجویانی که در رشته‌های علوم انسانی درس می‌خوانند، این نوع تز را انجام خواهند داد.
- کمّی: این نوع تز مستلزم انجام آزمایش‌ها، اندازه‌گیریِ دیتا و ثبت نتایج است. دانشجویان علوم پایه معمولاً این نوع تز را انجام می‌دهند.
ایده‌ی پایان نامه‌تان را دقیقاً توضیح دهید.
پرسش اصلی پایان نامه‌تان را که قرار است با تحقیقتان به آن پاسخ دهید، در قالب یک عبارت روشن و واضح بیان کنید. مهم است که بتوانید پایان نامه‌تان را به‌روشنی و صراحت بیان کنید. اگر تلاش می‌کنید پرسش پژوهشی‌تان را بیان کنید، لازم است به‌طورکلی راجع به پروژه‌تان فکر کنید.
رئوس مطالب و طرح کلی پروژه‌تان را تهیه کنید.
رئوس مطالب و تهیه یک طرح کلی به شما کمک می‌کند که بدانید همچنان که در پروژه‌تان به‌پیش می‌روید، «به کجا دارید می‌روید»؛ همچنین به اعضای گروهتان ایده‌ای ازآنچه میخواهید انجام دهید و نحوه‌ی انجام آن را نیز نشان می‌دهد.
بدانید که چه چیزهایی را باید در پایان نامه‌تان بگنجانید.
لازم است با دانشگاهتان راجع به ضوابط دقیق موردنیاز مشورت کنید، اما اکثر تزهای کارشناسی ارشد باید شامل موارد زیر باشند:
- صفحه‌ی عنوان
- صفحه‌ی امضا (متشکل از امضاهای گروه مشاور- که معمولاً در جلسه دفاع یا پس از پایان پروژه گرفته می‌شوند)
- چکیده- یک توصیف کوتاه و خلاصه از کار انجام‌گرفته در پایان نامه‌تان است که معمولاً شامل یکی دو پاراگرف می‌شود.
- فهرست مقالات (با عدد مربوط به هر صفحه)
- مقدمه
- بدنه اصلی مقاله
- نتیجه
- کتاب‌نامه یا پژوهش‌هایی که در طول مقاله به آنها اشاره‌شده است
- ضمایم یا پانویس‌های لازم
بخش چهارم: طی کردن فرایند نگارش پایان نامه
برنامه‌ریزی کنید.
رویکردی که برای بسیاری از افراد مؤثر واقع می‌شود، استفاده از یک تقویم معکوس است که در آن زمان‌بندی نگارشتان را از موعد مقرر، به زمان حال برنامه‌ریزی می‌کنید. اگر بدانید که چه مقدار زمان برای تکمیل پروژه‌تان نیاز دارید و آنها به بخش‌های قابل مدیریت با تاریخ‌های مقررِ جداگانه تقسیم کنید (خواه این تاریخ‌ها صرفاً برای خود شما باشد یا برای اعضای گروهتان نیز باشد)، احتمال اینکه حجم کارهای پروژه بر دوش شما سنگینی کند و به شما فشار بیش‌ازحد بیاورد، کمتر است.
هرروز مقدار کمی از پایان نامه خود را بنویسید.
نگارش ۳۰ صفحه‌ی کامل در ظرف دو هفته، کار طاقت‌فرسایی است. اگر روزانه ۵۰۰ کلمه بنویسید، به‌راحتی میتوانید در موعد مقرر پروژه‌تان را به پایان برسانید. سعی کنید ناامید نشوید و کارهایتان را به تعویق نیندازید، زیرا در این صورت کارهایتان روی‌هم تلنبار می‌شوند و قابل مدیریت نیستند.
سعی کنید از تکنیک پومودورو استفاده کنید.
بسیاری از افرادی که در ترغیب خود به بهره‌ور بودن و مدیریت زمان در انجام پروژه‌ی پایان نامه‌شان مشکل‌دارند، کار با «گوجه» را با استفاده از تکنیک پومودورو مفید تلقی می‌کنند. ایده‌ی اصلی این است که ۲۵ دقیقه از کارهای کاملاً متمرکز خودتان را به انجام رسانید، سپس ۵ دقیقه به استراحت بپردازید. با این کار توانسته‌اید کارتان را به بخش‌های قابل مدیریت تقسیم کنید و از فشار بیش‌ازحدی که اغلب در پروژه‌های بزرگ و بلندمدت دچار انسان می‌شود، اجتناب کنید.
استراحت کنید.
مخصوصاً زمانی که روی یک پروژه‌ی بزرگ کار می‌کنید، مهم است که گه گاهی به مغزتان اندکی استراحت دهید. نمی‌توانید بدون کاهش کیفیِ محتوای کارتان، تمام‌وقت و بدون وقفه به کارتان بپردازید، و یکی دو روز دور بودن از ایده‌هایتان باعث می‌شود که سرحال‌تر و بانشاط‌تر به کارتان بازگردید. شما متوجه اشتباهاتی می‌شوید که قبلاً به آنها پی نبرده بودید و به پاسخ‌هایی می‌رسید که قبلاً به آنها نمی‌توانستید فکر کنید.
زمانی را برای نگارش پایان نامه انتخاب کنید، که برایتان مناسب است.
برخی افراد در صبح هنگام بهتر کار می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر در شب‌هنگام تمرکز بیشتری روی کارشان دارند. اگر مطمئن نیستید که چه وقت از روز بهره‌وری بیشتری دارید، رویکردهای مختلفی را انتخاب کنید و ببینید که کدام رویکرد برای شما نافع‌تر و مؤثرتر است.
مقدمه‌ی پایان نامه‌تان را بنویسید.
شاید متوجه شوید که پروپوزال تز شما، یک نقطه‌ی پرش برای نگارش مقدمه‌تان می‌باشد. شاید بخواهید بخش‌هایی از پروپوزال‌تان را برای شروعِ مقدمه‌تان کپی-پیست کنید، اما در نظر داشته باشید که اگر ایده‌تان را در طول انجام پروژه‌تان تغییر دهید، اشکالی ندارد. شاید بخواهید مقدمه‌تان را چند بار در طول فرایند نگارش پایان نامه‌تان مورد بازبینی قرار دهید، مثلاً هر وقت که بخشی یا فصلی از آن را تمام می‌کنید.
مرور مقالات را در نظر داشته باشید
اگر لازم باشد که قبل از شروع نگارش تز خود، مروری بر نشریات پژوهشی را بنویسید، خبرهای خوبی برایتان داریم و آن‌هم اینکه: شما تقریباً کل یک‌فصل را قبلاً نوشته‌اید! مجدداً لازم است کارتان را مورد بازنگری قرار دهید و تغییراتی در آن اِعمال کنید، و شاید موقعیت‌هایی پیش بیاید که به مروری که قبلاً داشته‌اید مطالبی اضافه کنید و به جلو روید.
اگر قبلاً نشریات پژوهشی را مرور نکرده‌اید، وقتش است که این کار را انجام دهید! مروری بر نشریات پژوهشی، خلاصه‌ای از تمام پژوهشهای مرتبطی است که قبلاً سایر دانشگاهیان درزمینه‌ی موضوع شما انجام داده‌اند، که در کنار آن تعداد زیادی نقل‌قول‌های مستقیم نیز از منابع اولیه و ثانویه‌ای که به آنها رفرنس داده‌اید، ذکر می‌شود.
کارتان را در متن قرار دهید.
پس از مرور و بررسی پژوهشهای موجود، باید توضیح دهید که پژوهش شما چه تأثیری در غنی‌تر شدن کارهای پژوهشی که قبلاً صورت گرفته دارد؛ به‌عبارت‌دیگر، آنچه را که با پژوهشتان به حوزه‌ی پژوهشی‌تان می‌افزایید، چیست و چقدر است.
پایان نامه‌تان را بنویسید.
مابقیِ تز، با توجه به رشته‌ی مطالعاتی شما میتواند متفاوت باشد. یک تز مبتنی بر علوم، شامل تعداد کمی منابع ثانویه است، چراکه مابقیِ کارتان شامل توصیف و ارائه‌ی نتایج تحقیقتان خواهد بود. از سوی دیگر، یک تز نظری، هنگام انجام آنالیز یا مطالعه‌ی یک متن یا متون خاص، به منابع ثانویه اشاره بیشتری می‌نماید.
یک نتیجه‌ی قوی بنویسید.
نتیجه‌ی شما باید دلیل اهمیت تز کارشناسی ارشد شما را به‌تفصیل بیان کند، و میتواند شامل رهنمودهایی برای تحقیقات آتی باشد که بتوانند با پیروی از این رهنمودها به ارائه اطلاعات بیشتر درزمینه‌ی سوژه‌ی موردنظر مبادرت ورزند.
اطلاعات تکمیلی را اضافه نمایید.
اطمینان یابید که چارت‌ها، گراف‌ها و تصاویر لازم را در تز خود گنجانده‌اید. شاید لازم باشد ضمایمی را نیز در انتهای پایان نامه‌تان بیفزایید که وابسته به کارتان باشند و با پرسش اصلیِ تز کارشناسی ارشدتان نیز در ارتباط باشند. اطمینان حاصل کنید که تمام ابعاد و جنبه‌های کارتان بر طبق رهنمودها و دستورالعمل‌های نهاد مربوطه و رشته‌ی تحصیلی‌تان باشند.
بخش پنجم: تکمیل مراحل نگارش پایان نامه
پیش‌نویسی را که از تز خود تهیه‌کرده‌اید، با ضوابط دانشگاهتان مقایسه کنید.
ضوابط فرمت بندی تزها بسیار خسته‌کننده و پیچیده هستند. مطمئن شوید که تز شما به‌طور عام به تمام ضوابطی که دپارتمان مربوطه مقرر کرده است، و به‌طور خاص به ضوابط رئیس گروهتان پایبند باشد.
بسیاری از دپارتمان‌ها یا برنامه‌ها، یک الگو برای تزها و رساله‌ها ارائه می‌دهند. اگر یکی از این الگوها را دارید، شاید ساده‌ترین راه این باشد که از همان ابتدای شروع کارتان، از این الگو استفاده نمایید (به‌جای اینکه نوشته‌هایتان را در آن کپی-پیست نمایید).
کل پایان نامه‌تان را بازخوانی نمایید تا از درستی و بی‌اشکال بودنش مطمئن شوید.
وقتی‌که کار نوشتن پایان نامه به پایان رسید، یکی دو هفته دست از کار بکشید و به مغزتان استراحت دهید. سپس، پایان نامه را مرور کنید و خطاهای احتمالی گرامری و تایپی را پیدا و رفع کنید. وقتی‌که خیلی در عمق فرایند نگارش فرومی‌روید، به‌آسانی به‌جای اینکه آنچه را که واقعاً نوشتید بخوانید، آنچه موردنظرتان است را می‌خوانید. بنابراین مهم است که روی کارتان بازنگری انجام دهید و ارزیابی کارآمدتری از کارتان و نوشته‌تان داشته باشید.
یا میتوانید از یک همکار یا دوستتان بخواهید پایان نامه‌تان را مطالعه و مرور کند و به شما در یافتن خطاهای احتمالیِ گرامری و املایی و نقطه‌گذاری و تایپی کمک نماید. از تمام رهنمودها و دستورالعمل‌های مکتوب، بر اساس خط مشی‌های دپارتمانتان پیروی نمایید.
شاید لازم باشد تا دست‌به‌جیب شوید و نسخه‌هایی از تز خود را برای ارائه به دانشگاه و نیز نسخه‌هایی از آن را برای خودتان تهیه کنید. اطمینان یابید که از این رهنمودهای مکتوب پیروی می‌کنید تا دچار مشکلات بالقوه‌ای که ممکن است در طول انجام این مرحله‌ی پایانی برایتان پیش آید، نگردید.
خود را برای دفاع از پایان نامه‌تان آماده کنید.
پس از تکمیل بخش مکتوبِ پایان نامه، لازم است در جلسه دفاع از تز خود شرکت کنید که در آن باید در حضور اعضای گروهتان به دفاع از ایده‌های مطروحه در پایان نامه‌تان بپردازید. این یک فرصت عالی جهت اثبات این است که در طول فرایند تهیه پایان نامه‌تان چه آموخته‌اید و به اعضای گروهتان این فرصت را بدهید که هر پرسشی که در خصوص پایان نامه‌تان دارند را از شما بپرسند. برخلاف آنچه از اصطلاح «دفاع از تز» به اذهان متبادر می‌شود، این جلسه بیشتر یک جلسه‌ی گفتگوی دوسویه است.
تز خود را تقدیم کنید.
دانشگاه شما برای تقدیم پایان نامه‌تان، احتمالاً رهنمودهای بسیار خاصی دارد که باید در نگارش پایان نامه تان به آنها توجه نمایید. اکثر دانشگاهها از دانشجو می‌خواهند که تز خود را در سایت پروکوئست آپلود کند تا به‌صورت الکترونیکی و از طریق بایگانی رساله‌ها و تزهای آن انتشار یابد. مطمئن شوید که برای تقدیم پایان نامه‌تان، کاملاً از رهنمودهای خاص دانشکده‌تان پیروی نمایید.
برخی از دانشگاهها از شما می‌خواهند که قبل از آپلود کردن تز در سایت پروکوئست، آنها جهت بررسی فرمت به دانشگاه تقدیم کنید. حتماً با مدیر تحصیلات تکمیلیِ دپارتمانتان جهت دریافت رهنمودهای خاص در این زمینه، مشورت نمایید.
به مهلت تقدیم تز توجه داشته باشید، که معمولاً قبل از تاریخ فارغ‌التحصیلی‌تان است. تأخیر در تقدیم پایان نامه‌تان به این معناست که ناچار خواهید بود تاریخ فارغ‌التحصیلی‌تان را به تعویق اندازید، که ممکن است بر فرایند استخدام‌تان یا ادامه تحصیلتان تأثیر بگذارد.
نکات و راهنمایی در مورد نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد
- انجام یک بررسی جامع از نشریات پژوهشی و تحقیقات موجود درزمینه‌ی موضوعات مشابه قبل از ارائه‌ی کارتان، شمارا از بازنگری‌های زمان‌بر رها می‌سازد.
- به خاطر داشته باشید که چرا میخواهید پایان نامه بنویسید و چه کسی یا کسانی آنها را خواهند خواند و از آن استفاده خواهند کرد. شما تز خود را برای اعضای جامعه‌ی رشته‌ی خودتان می‌نویسید، بنابراین توجه داشته باشید که آنها قبل از اینکه تز شمارا بخوانند، از دانش و تجربه‌ی زیادی برخوردار خواهند بود. آنها را با گفتن و نوشتن مطالب غیرضروری خسته نکنید.
- اگر قبل از شروع تحقیقتان یک پرسش پژوهشیِ بی‌نقص را انتخاب کنید، میتوانید جلوی یاس و ناامیدی را بگیرید و در وقت خود صرفه‌جویی کنید. شاید مهم‌ترین کاری که باید هنگام فراگیریِ نحوه‌ی نگارش پایان نامه‌ی خود فراگیرید این باشد که باید تلاش زیادی را برای طرح پرسش پژوهشیِ بی‌نقص صرف کنید.
- باکسانی که تز خود را به انجام رسانده و مدرک خود را دریافت کرده‌اند در این خصوص مشورت کنید. نگارش پایاننامه یک فرایند طولانی و خسته‌کننده است و اگر بتوانید از پشتیبانی و مشاوره‌ی افرادی که قبلاً این کار را انجام داده‌اند بهره‌مند شوید، خیلی به نفعتان خواهد بود.
10توصیه ی طلایی برای تسریع نوشتن پایان نامه
نوشتن پایاننامه همواره یکی از دغدغه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی و دکتری بوده است. در مطلب زیر ده نکته ی طلایی برای پایان سریع و درست پایان نامه برای شما آماده شده است.
۱- خود را در نوشتن غرق کنید و یاد بگیرید چگونه برای جذب منابع مالی پروپوزال بنویسید
بعضی معتقدند نوشتن این پروپوزال‌ها بعد از دوره دکترا مهم هستند. من توصیه می‌کنم شما در این تله نیفتید. نوشتن اینگونه پروپوزال‌ها، مشابه نوشتن پایاننامه و یا مقاله علمی‌نیست. جذب منابع مالی از طریق این پروپوزال‌ها این امکان را به شما می‌دهد که هزینه‌های نوشتن پایاننامه و دانشگاهی خود را در دوره دکترا پوشش بدهید.
به علاوه، موفقیت شما در جذب منابع مالی میتواند به جذاب‌ترین بخش رزومه شما تبدیل شود. برای مثال خیلی از موسسات و سازمان‌های دولتی هستند که الویت‌های پژوهشی مشابه زمینه تحقیقاتی شما دارند، که این امکان را به شما می‌دهند که هزینه‌های نوشتن پایاننامه خود را از آنها تامین کنید.
۲- یک مربی قوی پیدا کنید
بیان اینکه این موضوع چقدر مهم است قابل وصف نیست. مربی شما باید کسی باشد که بازخوردهای دقیق و مهمی‌در مورد کارتان به شما ارائه دهد و شما را تشویق کند. مهم‌ترین توصیه‌ای که ما به شما داریم پیدا کردن مربی‌ای است که بازخوردهای مداوم به شما در مورد کارتان بدهد و اینکه بداند چگونه به شما انگیره بدهد که کارتان را سریع‌تر تمام کنید. این مربی میتواند از استادان دانشگاه و یا همکارانتان باشد تا دید بی‌طرفانه‌ای داشته باشد نه اینکه مانند یک دوست به شما فقط بگوید همه چیز عالی است.
۳- پوست کلفت شوید و پذیرای انتقادات سازنده‌ی بیرحمانه باشید
اینکه سال اول کمی‌ناامید شوید موضوع مهمی‌نیست (به خصوص وقتی سال اول دوره دکترا می‌فهمیم شاید قرار نیست جایزه نوبل را ببریم)، اما سریع بر این موضوع غلبه کنید و از آن تجربه کسب کنید. بیشتر اساتید و راهنماها به صورت مفیدی میتوانند شما را در طراحی روش تحقیق، نوشتن مقاله برای چاپ علمی‌و یافتن منابع مالی کمک کنند. یک جمله ارزشمند قدیمی‌هست که من به دانشجویان و همکاران خودم همیشه گوشزد می‌کنم “همیشه به یاد داشته باشید هرچه معلم سخت‌گیرتر باشد، شما بیشتر یاد می‌گیرید”.
۴- استاد راهنمای مناسب برای نوشتن پایاننامه تان انتخاب کنید
یکی از راه‌های پیدا کردن استاد راهنمای مناسب تحقیق از طریق اینترنت و یا مشورت با دانشجویان سال بالاتر در مورد اساتید است. گاهی دانشکده‌ها در این زمینه همکاری می‌کنند و آمار و اطلاعات هر استاد را منتشر می‌کنند. برای مثال اطلاعاتی در مورد میانگین طول مدت فارغ التحصیل شدن دانشجویان آن استاد و یا اینکه نسبت تعداد دانشجویان انصراف داده‌اش چند درصد است.
به نظر من اساتید تازه‌کار که دغدغه‌های دیگری در ابتدای کار دارند و یا اساتید در شرف بازنشستگی که ممکن است توجه و دلسوزی مناسب به کار شما ندارند نباید انتخاب کنید. اینکه شما را آموزش دهند و در طول فرآیند تحقیق تنها نگذارند تمام چیزی است که باید از استاد راهنما بخواهید، پس اگر چنین استادی سخت‌گیر بود از انتخاب او رویگردان نباشید. اساتید راهنما نقش والد برای شما دارند، آنها قرار نیست دوست شما باشند، آنها باید والدین شما باشند!
۵- پروژه‌های تحقیقاتی درسی و دروس اختیاری خود را در راستای نوشتن پایاننامه انتخاب کنید
این نصیحت شماره یک من به دانشجویان است. اگر این امکان وجود دارد که مرور ادبیات پروژه تحقیقاتی و دروس آموزشی دکترا را مرتبط با پایاننامه خود انتخاب کنید، حتما این کار را بکنید. این کار به شما کمک می‌کند زمان زیادی در شروع پایاننامه برای خود ذخیره کنید.
۶- موضوع پایاننامه خود را تا جای ممکن خیلی عمیق نکنید
ممکن است شما بخواهید دنیا را نجات دهید، اما آیا میخواهید دوره دکترا را ۱۰ سال کش بدهید؟ شما بعد از دکترا هم زمان پژوهش و تحقیق برای نجات دنیا دارید. اگر مصممید برای پایاننامه خود جایزه نوبل بگیرید، حتما این کار را بکنید، اما باید برای یک کار طولانی آماده باشید.
ممکن است به نظر برسد این پایان‌نامه‌های ساده و محدود حرف زیادی برای گرفتن نداشته باشد، اما هرچه بیشتر تجربه کسب می‌کنم، کارهای ساده‌ای که قوی انجام شده‌اند بیشتر برایم ارزشمند می‌شوند. به نظرم پژوهشگران فعال در زمینه خود را پیدا کنید و با آنها در مورد نیازها و اولویت‌های تحقیقاتی مشورت کنید.
بپرسید آیا موضوع و تحقیقی هنوز هست که کاری رویش انجام نشده باشد؟ چه موارد و تئوری‌هایی مورد پرسش هستند که لازم باشد روی آنها کار کرد؟ این‌ها راه‌هایی هستند که میتوانید موضوعات محدود اما مرتبط و ضروری را پیدا کنید. در ضمن این موضوعات در مجلات با استقبال روبرو می‌شوند.
۷- نیمی‌از دانشجویان دکترا در مرحله “همه کار جز نوشتن پایاننامه” هستند
سخت‌کوش بودن و تمام کردن کار دو موضوع اساسی هستند که که دانشجو باید بعد از تمام کردن دروس آموزشی در دکترا انجام دهد. یک لیست و برنامه زمان‌بندی با استاد راهنمای خود تهیه کنید و به آن پایبند باشید، و استاد خود را به آن پایبند نگه دارید. اجازه ندهید خودتان و استادتان از ملاقات‌های منظم قصر در بروید. برای این کار طبق برنامه زمان‌بندی حتما زمان بگذارید.
شب قبل از ملاقات مطالب جدید را برای استاد ایمیل نکنید تا فردا روی آنها به شما بازخورد بدهد. حتما زمان کافی حداقل یک هفته‌ای برای مرور کار قبل از ملاقات به آنها بدهید. آنها مانند شما سرشان شلوغ است و اگر زمان کافی برای مرور کار شما از قبل داشته باشند این کار نتیجه بهتری خواهد داشت.
۸- روی مرحله بعد تمرکز کنید و خودتان را تشویق کنید
این که آیا میتوانید کل نوشتن پایاننامه را انجام دهید و اضطراب نداشته باشید. ممکن است کوه چک‌لیست‌ها و کارهایی که باید انجام دهید شما را بترساند. این در ادامه نکته شماره ۷ است. لیست و برنامه زمان‌بندی آماده کنید و به اولین کاری که باید در لیست انجام دهید توجه کنید. اولین کار انتخاب اعضای کمیته پایاننامه است. این کار را انجام دهید و جشن بگیرید. حالا به سراغ مرحله بعد بروید:
- پروپوزال/روش تحقیق
- تصویب پروپوزال
- پایلوت تحقیق
- جمع‌آوری داده
- تحلیل
- نوشتن، نوشتن و نوشتن با هدف براساس برنامه زمان‌بندی
- دفاع کردن
- پایان!
۹- از تعدادی محقق قوی در طراحی روش تحقیق خود کمک بگیرید
این تصمیم حساسی است، انجام دادن درست و به موقع این نکته باعث می‌شود از نوشتن پایاننامه خودتان متنفر نباشید. براساس تجربه من ضعیف‌ترین و بی‌معنی‌ترین پایان‌نامه‌ها، روش‌های تحقیق ضعیفی داشته‌اند. اگر کسی در دانشگاه می‌شناختید که بتواند به شما در این زمینه کمک کند، حتما سراغش بروید، اما این فرد باید خارج از کمیته پایاننامه شما باشد.
اگر از روش‌های تحقیق ترکیبی استفاده می‌کنید حتما این موضوع مشورت را جدی بگیرید. بزرگترین نقطه ضعف نوشتن پایان‌نامه‌ها روش تحقیق ضعیف است. این یک موضوع فراگیر است پس آن را نادیده نگیرید. اگر نیاز دارید حتما کمک بگیرید. این کار به سریع‌تر تمام کردن نوشتن پایاننامه کمک می‌کند و کار شما را مرتبط و چاپ آن را ساده‌تر می‌کند.
۱۰- کار خود را تبلیغ کنید و در مورد آن با دیگران صحبت کنید
ممکن است این توصیه مرتبط به نظر نرسد. اما من به شما میگویم شما این کار را نه تنها در دانشکده خود، که باید در تمام فروم‌های تحقیقاتی، ارائه‌های علمی، موسسات حرفه‌ای و با همکاران هم‌زمینه انجام دهید. در دنیای امروز این کار را با یک وبلاگ خوب هم میتوانید انجام دهید. این کار باعث می‌شود ارائه قوی از کارتان داده باشید و ممکن است به پیدا کردن شغل در مراحل آخرین پایاننامه منجر شود.
خب، بروید و الان این کارها ارا انجام دهید. روی هر مرحله تمرکز کنید و آن را تمام کنید. موفقیت با سخت‌کوشی و ثبات قدم به دست می‌آید. فرق “تقریبا تمام شده” و “به بهترین نحو انجام شده” در تلاش شما است. براساس تجربه من هیچ‌چیزی در این‌راه مهمتر از پیگیر بودن نیست. موفق باشید.
دانشجویانی که نحوه‌ی نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد را فرا می‌گیرند، نخست این نکته را می‌آموزند که در نگارش پایان نامه، یک پرسش پژوهشیِ اصلی، باید مطرح و پاسخ داده شود. یک پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد، تا به این مرحله، مهم‌ترین قسمت از تحصیلاتتان به‌شمار خواهد آمد و طرح یک پرسش پژوهشیِ مرتبط با پایان نامه که نقش ستون فقرات آن‌را ایفا می‌کند، نگارش پایان نامه را از یک کار کسالت‌آور به یک امر حائز اهمیت تبدیل می‌کند.